28 listopada 2023
Zgodnie z polskim prawem obowiązek alimentacyjny reguluje kodeks rodzinny i opiekuńczy. Alimenty to regularne świadczenie mające na celu zapewnienie środków utrzymania oraz wychowania. W ramach obowiązku alimentacyjnego konieczne jest dostarczanie środków utrzymania, a środków wychowania – wyłącznie w razie potrzeby (nie ma potrzeby wychowywania osoby dorosłej).
Zgodnie z artykułem 133 kodeksu rodzinnego i opiekuńczego obowiązek alimentacyjny ciąży na rodzicach, gdy ich dziecko nie jest jeszcze w stanie utrzymać się samodzielnie - niezależnie od tego, czy jesteśmy rodzicami biologicznymi i przysposobionymi. Również stan cywilny nie wpływa na obowiązek alimentacyjny. Ogólnie przyjmuje się, że dziecko jest samodzielnie w przypadku, gdy jego wiek i wykształcenie pozwala mu na samodzielne utrzymania. Od lat panuje mit, że obowiązek alimentacyjny kończy się wraz z edukacją dziecka. Jeśli dziecko po ukończonej szkole mimo prób nie może podjąć zatrudnienia, na rodzicach nadal ciąży obowiązek utrzymania dziecka. Obowiązek alimentacyjny ustaje dopiero gdy dochody z majątku dziecka pozwalają mu na pokrycie kosztów jego utrzymania i wychowania. Wysokość alimentów jest uzależniona od dochodów rodziców.
W przypadku alimentów między byłymi małżonkami obowiązek alimentacyjny występuje dwóch przypadków. Jeśli małżeństwo zostanie rozwiązane bez orzekania o winie lub za winą obu stron, małżonek może wymagać od drugiego alimentów w sytuacji, gdy znajduje się w niedostatku. W przypadku, gdy tylko jeden małżonek jest winny rozkładu małżeństwa, wówczas strona pokrzywdzona nie musi żyć w niedostatku, a wystarczy, że wykaże, że rozwód pogarsza jej sytuację materialną. Obowiązek alimentacyjny pomiędzy rozwiedzionymi małżonkami wygasa po zawarciu przez małżonka uprawnionego do alimentów nowego związku małżeńskiego. Jeśli jednak mówimy o tej pierwszej sytuacji, obowiązek alimentacyjny upływa po 5 latach od dnia rozwodu.
Fundusz alimentacyjny powstał, aby pomóc osobom, które nie mogą wyegzekwować alimentów na dziecko od drugiego rodzica mimo wyroku lub ugody sądowej. Skorzystać z niego mogą osoby, u których dochód rodziny w przeliczeniu na osobę w rodzinie nie przekracza kwoty 725 zł, osoba ta ma mniej niż 18 lat (lub 25 lat w przypadku kontynuacji nauki). Kryterium wiekowe nie obejmuje osób niepełnosprawnych. Wysokość świadczeń z funduszu alimentacyjnego odpowiada wysokości zasądzonych alimentów - kwota ta nie może być jednak wyższa niż 500 złotych.
Obowiązek alimentacyjny panuje co do zasady pomiędzy małżonkami i krewnymi w linii prostej - dziećmi, rodzicami czy dziadkami. Czy dziadkowie mogą zostać pociągnięci odpowiedzialności finansowej w przypadku, gdy np. ich syn, a ojciec dziecka nie płaci alimentów? Tak, ale tylko w przypadku, gdy sytuacja majątkowa zobowiązanego nie wystarcza na pokrycie alimentów. W praktyce nie jest to jednak rozwiązanie często praktykowane (często opiekun dziecka, nie chce psuć relacji z dziadkami lub angażować w konflikt rodziców osób postronnych).
